Motanki, czyli słowiańskie lalki-amulety, do dziś chętnie robione są na Ukrainie, niegdyś znane we wszystkich regionach Słowiańszczyzny. Lalki takie robi się prosto, ale stosując się do zasad ich wykonywania, człowiek ma nieodparte wrażenie podejmowania działań magicznych. I słusznie, bo funkcje magiczne Motanka ma właśnie spełniać.
Motanki robi się („skręca”) z resztek materiałów – kiedyś robiono je ze starej odzieży, teraz wybieramy barwne, jaskrawe tkaniny, by lalki były jak najładniejsze. Laleczki te są unikatowe – można „na nich” w pełni poznać historię słowiańską np.: stosunki rodzinne. Wyróżniamy lalki: ochronne, obrzędowe i takie, które po prostu używane były do zabawy. Niektóre łączyły w sobie dwie funkcje – mogły służyć zarówno jako amulet jak i zabawka.
Jak zrobić taką lalkę? Na przykład Motankę spełniającą życzenia? Poniżej zasady, jak zrobić swoją własną ŻADANICE i wprowadzić w życie trochę prastarej słowiańskiej magii:
- lalka nie może mieć rysów twarzy, bo uzyskawszy tożsamość mogłaby spełniać swoje życzenia, a ma spełnić naszą prośbę
- lalkę robi się z resztek tkanin, gałganków, (użycie naturalnych materiałów daje większy potencjał magiczny), tradycyjnie wykonywane były także ze słomy, siana, lnu, patyczków – tego co pod ręką w gospodarstwie domowym
- kiedy zacznie robić się lalkę, nie można przerwać procesu jej tworzenia – inaczej życzenie się nie spełni
- każda lalka pomaga w spełnieniu jednego, bardzo konkretnego marzenia, życzenia; tworzeniu lalki musi towarzyszyć dobra myśl – intencja, na którą skierowana jest nasza uwaga; to życzenie może być tylko dobre
- po zrobieniu lalki trzeba z nią porozmawiać, dać jej prezent (kokardkę, guziczek) i konkretnie powiedzieć w czym ma pomóc
- kiedy marzenie spełni się – lalkę należy spalić lub zakopać w ziemi
Ukraińskie motanki Biereginie – lalki ochrony, tradycyjnie wykonywane były przez matki i córki. Nazwę wzięły od techniki wykonania – motania nitkami i włóczkami, okręceniu materiałem korpusu. Lalki strzegły dom przed złymi duchami, służyły jako talizman. Nie posiadały twarzy, by nie wchłonąć duszy osoby, która ją wykonała. Czasem zamiast oczu i ust miały krzyż – który miał symbolizować pozytywną energię, słońce, bogactwo i piękno.
Osobne lalki, z osobnymi intencjami tworzy się dla podróżnych, gospodyń domowych, nowożeńców czy kobiet w ciąży, dając im niezbędne dla danej grupy atrybuty: koraliki, ziarnko kaszy, małe zawiniątko.
Przykładowe rodzaje słowiańskich lalek:
Żadanica – lalka spełniająca marzenia i życzenia, gdy zacznie się ją robić koniecznie trzeba ją dokończyć, a jak odpracuje swoje – rozebrać, spalić i zakopać; wykonując żadanicę wizualizujemy sobie przyszłość
Lalka weselna – ma dwie głowy – jedną przystrojoną w wianek, drugą w chuście, symbolizuje przejście ze stan panieński w stan małżeński
Nierozłączki – lalki kobiety i mężczyzny połączone ramieniem, towarzyszą obrzędom weselnym
Ziarnuszka – pękata – wypełniona ziarnem, fasolą, kaszą – opiekunka gospodarstwa domowego stawiana w pobliżu pieca.
Dziesięciorączka – pomaga w prowadzeniu gospodarstwa domowego, każda rączka symbolizuje inne zajęcie, robione przez panny, lalka pokazuje zaradność kandydatki na żonę
Pieluszniczka – wykonywana jako duża lalka i wkładana do dziecinnych kołysek, służy jako ochrona i zachowuje zapach matki (kiedy matka się oddalała, dziecko miało wrażenie, że ciągle jest z nią)
Otulaczki – cały sznurek z laleczkami zawiesza się nad kołyską, by chronić dzieci przed złymi duchami
Lichomanki – 12 laleczek wieszało się w pobliżu komina, na początku zimy, by odgonić choroby i przeziębienia, wierzono, że gdy choroba wleci do domu ( a wleci przez komin) to zagnieździ się w lalkach, a nie w ludziach; na wiosnę lalki palono wraz ze złą energią, którą zebrała
Karmicielka – jej cechą charakterystyczną jest obfity biust, ma zapewnić pomyślność
Podróżniczka – lalka opiekunka podróżników, w woreczku może mieć grudkę rodzinnej ziemi, przypominała o rodzinie, panny wkładały ukochanym specjalne zioła, by Ci nie oglądali się na inne niewiasty
Lalka „Koń” – symbol męskiej siły w wersji dla mężczyzn, i koń-zabawka w wersji dla dzieci
Jekatierina Sanicyna – lalka kalendarzowa, obowiązkowo na saneczkach, 7 grudnia, gdy nasilały się mrozy, otwierano drogi dla sań i obchodzona jej święto. Jekaterinę spuszczano z pagórka, a im dalej ujechała, tym lepszych plonów można było się spodziewać
Lalka Gospodyni – z czubatym nakryciem głowy, specjalne chusty używane kiedyś przez gospodynie domowe (głowę domy),„rogate” chustki były bardzo ciężkie i kojarzone z krową – symbolem urodzaju
Lalka „Domowego” – lalka związana z obchodonym 19 stycznia dniem duszka zamieszkującego gospodarstwo; „Domowy” to niewidzialny duch opiekun naszego domu, 19 stycznia wręczano mu prezent-lalkę najczęściej „żonę” – siedziała w kuchni i miała go udobruchać
Teraz możesz już wziąć się do pracy i stworzyć swój własny amulet.
I jeszcze jedno ostrzeżenie: podczas robienia lalek-motanek nie wolno używać niczego ostrego – ani nożyczek, ani noża, ani igły! Szmatki należy drzeć a nitki rozrywać. Używając ostrych narzędzi można ukłuć albo skaleczyć los i wówczas stanie się on zły…
